Gazi Üniversitesi ile Adnan Menderes Üniversitesi işbirliğinde düzenlenen 1. Uluslararası Şehir, Çevre ve Sağlık Kongresi,  Sağlık Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Bursa Büyükşehir Belediyesi, Türkiye Sağlıklı Kentler Birliği, Marmara Belediyeler Birliği, Türkiye Belediyeler Birliği, İlBANK ve KKTC’deki üniversitelerin desteği ile 11-15 Mayıs 2016 tarihleri arasında Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde gerçekleştirilmiştir.  

“Şehir, Çevre ve Sağlıkta İşbirliği” teması ile yola çıkan Kongrenin sunuşunu kongre koordinatörü 

S. Bahar ALBAN yaptı.  Açılış konuşmalarının Belediye Başkanları, Sağlıklı Kentler Birliği, Akademisyenler tarafından gerçekleştirilmesi Kongrenin amacına ulaştığını gösteren en temel göstergeydi. Kongreye, ekipleri ile birlikte katılım sağlayan Manisa Büyükşehir Belediye Başkanı Cengiz ERGÜN, Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı ve Sağlıklı Kentler Birliği Başkanı Recep ALTEPE adına Pendik Belediye Başkanı/Sağlıklı Kentler Birliği Encümen Üyesi Dr. Salih Kenan ŞAHİN açış konuşmalarında “işbirliği” temasının önemine vurgu yapmışlardır. Alanında ilk olan bu Kongrenin gelişerek devam etmesi gerektiğini ve her alandan destek verilmesinin önemli olduğunu belirtmişlerdir. Açılış konuşmaları Kongre Başkanları Prof. Dr. E. Didem EVCİ KİRAZ ve Prof. Dr. F. Nur BARAN AKSAKAL ile devam eti. Kongre Başkanı Prof. Dr. E. Didem EVCİ KİRAZ “Üç farklı konuyu bir araya getirdik ve hiçbir sınır koymadan herkesi davet ettik. Tüm bildirileri sözlü sunum kabul ettik. Ve bugün buradayız. Hep birlikte başardık. Bu salonda olan herkes şehir, çevre ve sağlık alanında işbirliğine evet diyenlerdir. Bunlar akademisyenlerdir, değerli büyüklerimizdir, belediyelerdir, bakanlıklardır, kurum ve kuruluş temsilcileridir, sivil toplum kuruluşlarıdır, özel sektördür, öğrenciler ve gençlerdir. Artık biz bir ekibiz” dedi. Kongre Başkanı Prof. Dr. F. Nur BARAN AKSAKAL ise “Zoru başarmanın haklı gururunu yaşıyoruz. Ülkemizin, Bölgemizin ve Dünya’nın yaşadığı tüm sorunlara rağmen şehrine, çevresine ve sağlığına sahip çıkmak isteyen, bunu tek başıma yapamam, birlikte olmalıyız diyen herkese teşekkürler. Büyük özveri gösterdiniz ve bu Kongrenin gerçekleşmesini sağladınız.” diyerek konuşmasını tamamladı

                İkili Konferans Çok İlgi Gördü

Açılış konuşmalarının ardından “Şehir, Çevre ve Sağlıkta İşbirliği” başlıklı ikili konferans başladı. Yenilikçi bir sunumla, sahneden ve sunu materyali kullanılmadan gerçekleşen konferans büyük ilgi çekti. Konferansın düzenleyicileri Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. E. Didem EVCİ KİRAZ ve Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. F. Nur BARAN AKSAKAL tarafından salondaki tüm katılımcılarla birlikte bir sohbet ortamında gerçekleşti. İkili konferans katılımcılardan çok olumlu geri bildirimler aldı. 

                Sağlıklı Çevre- Sağlıklı Yaşam Demektir

Prof. Dr. F. Nur BARAN AKSAKAL, Türkiye’de Çevre Hekimliği bilim uzmanlığına sahip ender hekimlerden biri. Çevre sağlığı alanında sayısız lisans ve lisansüstü dersler vermekte. Prof. Dr. BARAN AKSAKAL ikili konferans konuşmasında “Sağlıklı yaşam insan mutluluğunun öncelikli öğesidir. Sağlıklı yaşam ancak sağlıklı çevre ile mümkündür. Sağlıklı yaşam stillerinin geliştirilememesinin yanı sıra, çevresel riskler önlenemediğinde hastalık nedeni olabilecek fiziksel, kimyasal, biyolojik, psikososyal çevresel faktörler doğrudan hastalık nedeni olarak, hastalıkların oluşumunu ve/veya yayılımını kolaylaştırarak, seyrini ve sonucunu etkileyerek insanları hasta edebilmektedir. Günümüzde çevresel risk faktörlerinin çeşitliliği ve her gün artan sayısı dikkate alındığında çevresel hastalıkların -önleme her zaman birincil olmakla birlikte- danışmanlık, tanı koyma ve tedavileri açısından duyarlı hekim gruplarına gereksinim de gün geçtikçe artmaktadır. İlk kez Japonya’da Minamata ve İtai-İtai hastalıklarının tanısından sonra ortaya atılan Çevre Hekimliği kavramı da gün geçtikçe önem kazanmaktadır. Kapsamı çevre ve insan sağlığı arasındaki etkileşimleri ve çevrenin hastalık oluşumu ve seyri üzerindeki rolünü incelemek, tanı koymak, tedavi etmek ve gerekli danışmanlık hizmetini sunmak olarak özetlenebilir. Çevre Hekimliği bakış açısıyla tüm hekimlerin çevresel hastalıkların oluşumu, tanısı ve tedavisi konusunda bilinçlenmesi de gerekli görülmektedir. Uzman hekimler özellikle "kendi alanlarındaki etkilenimlerin farkında olmalıdır.” diyerek, yeni ve önemli bir alana dikkat çekti. “Çevre sağlığında küresel ilerlemeler çoğu kez yerel düzeyde eylemlere bağlıdır” diyen Prof. Dr. BARAN AKSAKAL belediyelerin topluma en yakın olma özellikleri ve toplumdaki paydaşlarla da en etkin çalışma imkanına ve bu sayede de işbirliğindeki temel rollerine vurgu yaptı. Resmi, özel, tüzel tüm paydaşların yerel, ulusal ve uluslararası düzeyde özellikle şehir, çevre ve sağlık üçgeninde buluşmasının, işbirliği içinde olumlu örnek uygulamaları paylaşarak yaygınlaştırmalarının vazgeçilmez olduğunu söyleyen Prof.Dr. BARAN AKSAKAL konuşmasını “Tüm karar vericileri ve paydaşları imece usulü hazırlanan çok zengin bir sofra gibi tüm olanaklarını bu yönde seferber etmeye ve  “Ben de varım” demeye davet ediyorum” diyerek bitirdi.

                Ben Şehir Doktoruyum

Prof. Dr. E. Didem EVCİ KİRAZ 1996 yılından bu yana “Şehir Sağlığı-Urban Health” kavramının yaygınlaştırılması için uğraş veren bir halk sağlığı uzmanı, şehir sağlığı alanında çalışmakta.“Şehir sağlığından sorumlu olmak yani şehir doktoru olmak büyük bir sorumluluktur. Ve sadece hekimlerin görevi de değildir. İşbirliği gerektirir.” diyen Prof. Dr. EVCİ KİRAZ bir Tıp Doktoru nasıl insan hayatını tehdit eden unsurları bilmek, insanın işi ve çevresini bir bütün olarak ele alarak, sağlıklı veya hasta olduğu durumlarda koruyucu sağlık yaklaşımı ile yaklaşmak çabasındaysa; bir şehir doktorunun da şehrin sağlığını aynı şekilde ele alması gerektiğini belirtmekte; şehir doktorlarının şehir sağlığında bilmesi gereken temel başlıkları sosyal hizmetler, şehir sağlığını geliştirme planı, toplum katılımı, sağlık etki değerlendirmesi, yoksulluk, sağlığın sosyal belirleyicileri, sürdürülebilir kalkınma, ulaşım, çevre ve sağlık, şehir yönetimi, şehir planlama olarak sıralamaktadır.

Prof.Dr.E.Didem Evci Kiraz’a göre; “açık, anlaşılabilir ve herkes tarafından kabul edilen sağlıkta ortak dil oluşturmak çok önemli. Ne çok bilimsel, ne çok politik bir dil, yerel yönetici, şehir planlamacı, çevreci, iş dünyası, yerel halk, sivil toplum kuruluşu yetkilisi, politikacı ve bilim adamı herkesin anlayabileceği bir dile ihtiyaç var. Sektörlerin birbirini anlaması ve özellikle de risk iletişiminde gerekli olan “şehir-çevre-sağlık okuryazarlığı” çalışmalarına ihtiyaç olduğu görülmekte.

Artık Sağlık Etki Değerlendirmesini Konuşmaya Başlamalıyız

İkili konferansın ardından öğleden sonraki oturumda “Sağlık Etki Değerlendirmesine Giriş, Sağlık Etki Değerlendirmesi Ne Zaman Yapılır, Ne Zaman Yapılmaz? Sağlık Etki Değerlendirmesi Uygulaması Metodoloji Yaklaşım” konu başlıklarıyla gerçekleştirilen oturumda Güney Danimarka Üniversitesi, Sağlığın Araştırılması Geliştirilmesi Bölümünden Gabriel GULIS ve Slovakya-Kosice Halk Sağlığı Bölge Sorumlusu Jana KOLLAROVA sunumlarını yaptılar.Güney Danimarka Üniversitesi Sağlığı Geliştirme Bölümü, Gazi Üniversitesi Halk Sağlığı, Adnan Menderes Üniversitesi Halk Sağlığı tarafından yaklaşık on yıl önce Türkiye’de ilk kez başlatılan “Sağlık Etki Değerlendirmesi”nin sağlığı yönetmede etkili bir araç olduğu görülmüştür. 

İkinci günün ilk oturumu Gabriel GULIS’in  “Sağlığın Teşviki ve Geliştirilmesinin Araştırması”, Jana KOLLAROVA ise “Halk Sağlığı için Bölgesel Otorite” başlıklı sunumlarını Gazi Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü Fen Bilimleri Enstitüsü Çevre Bilimleri Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. İrfan Ar moderatörlüğünde gerçekleşti.

İkinci günün ikinci oturumu “Sağlıklı Şehirler” konu başlığı ile Sağlıklı Kentler Müdürü Murat AR başkanlığında üye belediyelerimizden, “Yerleşim Yerlerinde Karbon Salınımı Tespit ve Takibi-Bursa Örneği” başlığıyla Bursa Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma ve Kontrol Dairesi Başkanı ve Sağlıklı Şehirler Proje Koordinatörü Nalan FİDAN, “Hava Kirliliği Emisyon Envanterlerinin Halk Sağlığı Açısından Değerlendirilmesi-İstanbul Örneği” başlığıyla İstanbul Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma Müdür Yardımcısı Nizamettin MANGIR, “Deniz Temizliği Çalışmalarında Muğla Örneği: Mavi Deniz Temiz Kıyılar” başlığıyla Muğla Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma ve Kontrol Dairesi Başkanı Aylin GİRAY, “Doğal Yaşam, Çevre Sorunları ve Halk Sağlığı” başlığıyla Çankaya Belediyesi Sağlıklı Şehirler Proje Koordinatörü ve kent ve çevre bilim uzmanı Ethem TORUNOĞLU, “Yerel Yönetimlerde Sağlıklı Yaşam Programları-Pendik Sağlıklı Yaşam Merkezi” başlığıyla Pendik Belediyesi’nden Sümeyye TOPAL sunumlarını gerçekleştirdiler.

Aynı zaman diliminde diğer salonda “Yenilenebilir Enerji” konu başlığı ile İLBANK Genel Müdür Yardımcısı Hakan ÇOLAK tarafından yönetilen oturumda Ege Üniversitesi, Enerji Teknolojileri Güneş Enerjisi Enstitü Başkanı Prof. Dr. Günnur KOÇAR, Atıklarda Sürdürülebilir Enerji  Üretiminde Biyogaz Sistemleri başlıklı sunumunu gerçekleştirdi. Ardından Karşıyaka Belediyesi Strateji Geliştirme Müdürü Turan ATEŞ tarafından “Güneş Tarlası” konu başlığı ile sunum gerçekleştirildi. 

Kongrenin ikinci gününde öğleden sonra (B) salonunda gerçekleştirilen “Kentleşme ve Sağlık” konu başlığı ile Sağlıklı Kentler Birliği Danışma Kurulu Üyesi Prof. Dr. Ünal ALTINBAŞ başkanlığında gerçekleştirilen son oturumda, “Kentsel Çevrede Sağlık ve Yaşam Kalitesi” konu başlığıyla İTÜ Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlaması Bölümünden Prof. Dr. Handan TÜRKOĞLU, “Kentsel Alanlarda Sürdürülebilir Gelişme Prensiplerinin Benimsenmesi ve Geliştirilmesi” konu başlığıyla, Uludağ Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Çevre Mühendisliği Bölümünden Prof. Dr. Feza KARAER, “Küçük Karbon Ayak İzi İçin Kentsel Planlama” konu başlığıyla Anadolu Üniversitesi Fen Fakültesi Ekoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Cengiz TÜRE sunumlarını yaptılar.

Kongrenin son oturumunda (A) salonunda “Etnisite, Kentsel Dışlanmışlık, Eşitsizlik-Romanlar Örneği” konu başlığı ile araştırmacı, Sıfır Ayrımcılık Derneği Başkanı Elmas ARUS tarafından gerçekleştirilen oturumda, “Kentlerde Sağlık Eşitsizlikleri” konu başlığı ile Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalından Sağlıklı Kentler Birliği Danışma Kurulu Üyesi Doç. Dr. Alparslan TÜRKKAN sunumunu yaptı.

 (A) ve (B) salonlarında paralel oturumlar ve devamında sözlü bildiri sunumları ile gerçekleştirilen konferansta; “Çevresel Etki Değerlendirmesi, Şehir, Çevre ve Sağlıkta Kesişen Konular,  Kentleşme ve Çevre, Şehirde Su Döngüsü, Kent Ekosisteminde Vektörler, Pestisitler ve Çevre Sağlığı, Aktif Şehir  konu başlıkları ele alınarak konferans sonlandırıldı.

Kongremizde birbirinden değerli 87 adet sözlü bildiri ve 15 adet poster bildiri kabul edilmiştir. Sözlü bildirilerin (A) ve (B) salonlarında sunumları gerçekleşmiştir.

Kongrede İLBANK tarafından yürüttükleri hizmetlere ilişkin tanıtımlar, yerel yönetimlerin su ve kanalizasyon idarelerine ilişkin şehirleşme, çevresel etkiler ve su konulu oturumlar, Gaziantep Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürü Hüseyin SÖNMEZLER Gaziantep Ölçeğinde Atıksu Arıtım Sistemleri adlı sunumunu yaptı, Kocaeli Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürü İlhan BAYRAM Atıksu Yönetimi adlı sunumunu yaptı,   Kocaeli Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürü Mahmut GÜNGÖR Denizli Merkez Atıksu Arıtma Tesisinde Çamurdan Enerji Üretimi adlı sunumunu yaptı,   İLBANK Genel Müdürü M. Turgut DEDEOĞLU başkanlığında akademisyen ve diğer katılımcıların sorular yönelttiği soru-cevap şeklinde söyleşilerle sürdürülen çok farklı konseptte bir uydu oturum da gerçekleştirildi. 

Kongreye Brezilya’dan Makine Mühendisi Ömer Kürşat EVCİ Grimaldi şirketi yöneticisi olarak “Kentsel Madencilik” başlıklı bir video sunu ile katıldı. Kentlerde maden olarak adlandırılan şeyin, kent yaşamının her alanında ortaya çıkan atıkların toplanması, ayrıştırılması, taşıması, yükün en az hale getirilip, bertaraf ünitelerine en sağlıklı şekilde ulaştırılması olduğunu anlattı.

1.Uluslararası Şehir, Çevre ve Sağlık Kongresi Temel Çıktıları Nelerdir?

11-15 Mayıs 2016, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde gerçekleşen 1. Uluslar arası Şehir, Çevre ve Sağlık Kongresi her üç alanda çalışanların ilk kez bir araya geldiği bir ortam oluşturarak 2020 hedef ve stratejileri doğrultusunda katkı sağlayan bir etkinlik olmuştur.  Şehir doktorları için referans niteliğinde olan bildiriler, paneller ve konferanslarda elde edilen çıktılar da kanıt havuzunda yerini almıştır. 

Temel çıktılar üç tanedir:

1-Şehir, çevre ve sağlık alanında işbirliği şarttır,

2-Her üç alanda ortak hareket için, ortak dile ihtiyaç vardır; tarafların birbirini yakından tanıması ve ortak eğitimler gerekmektedir, 

3-İşbirliğinin temelini yerel yönetimler kurmalıdır,

2.Uluslararası Şehir, Çevre ve Sağlık Kongresi Nerede, Ne Zaman Gerçekleştirilecek?

Kongrenin ilk günü katılımcılar tarafından bu soru sorulmaya başlanmıştır. Kongre Başkanları Prof. Dr. EVCİ KİRAZ ve Prof. Dr. BARAN AKSAKAL “Şehir, Çevre ve Sağlık” konusuna gösterilen ilgiden çok memnun olduklarını, konuya verilen önemin bu kongre ile ispatlandığını, ikinci kongre için çalışmalara en kısa sürede başlayacaklarını belirtmişlerdir. Tarih, yer ve ana tema için www.sehircevresaglikkongresi.com sayfasının takip edilmesini önermişledir.